W pasie drogowym drogi wojewódzkiej nr 751, której remont jest planowany w najbliższym czasie, we Wzdole-Kolonii, w pobliżu cmentarza parafialnego, znajduje się kamienna rzeźba Św. Mikołaja na cokole i płytowej podstawie. Figura pochodzi z 2 poł. XVIII w. i jest jedną z najstarszych na obszarze regionu świętokrzyskiego.
Figura posiada duże wartości historyczne i artystyczne. Zwłaszcza rzeźba przedstawiająca Św. Mikołaja z mitrą biskupią na głowie, w długiej szacie i komży, w narzuconym na ramiona płaszczu, z pektorałem (krzyż noszony na sercu), z uniesioną prawą ręką i zgiętą lewą. U stóp widoczne jest wyobrażenie łodzi (cebrzyka, okrętu), na której znajdują się popiersia dwóch postaci.
Na cokole od frontu zachował się słabo czytelny napis: „A.D. 1772 Thome Januchtowski”, co oznacza Anno Domini – w roku pańskim, zaś podana data 1772 prawdopodobnie rok wzniesienia figury, dalej imię (Tomasz) i nazwisko fundatora.
Rzeźba jest uszkodzona – ubytki w kamieniu, zeszpecenie żółtą farbą. Jak wynika z archiwalnej fot. z 1918 r. w uniesionej prawej ręce Św. Mikołaj trzymał pastorał (jego górna część jest widoczna na fot.) lub wykonywał gest błogosławieństwa zaś w lewej dłoni księgę, na której leżały trzy kule; w łodzi znajdowały się trzy popiersia. Te atrybuty przypisywane Św. Mikołajowi wiążą się z legendami dotyczącymi jego życia. Miał on ocalić trzy dziewczęta od zejścia na złą drogę. Trzy kule zaś symbolizują trzy sakiewki, które Mikołaj podarował biednym pannom. Przedstawiona łódź może też dotyczyć legendy o ocalonych przez niego trzech żołnierzach, którzy wzięli udział w morskiej wyprawie i po splądrowaniu jednego z miast zostali niewinnie oskarżeni o przestępstwa lub o uratowaniu żeglarzy podczas sztormu.
W projekcie remontu drogi planuje się m.in. uwzględnienie rzeźby Św. Mikołaja, która mocno wpisała się w krajobraz przyrodniczo-kulturowy okolicy.
Bierze się pod uwagę możliwość przeniesienia figury w odpowiednie bezpieczne miejsce dostępne dla ludności, i przeprowadzenie renowacji zgodnie z zasadami konserwatorskimi, w tym jej trwałe stabilne posadowienie, oczyszczenie kamienia, szczególnie z żółtej farby, uzupełnienie ubytków, impregnację środkami ochronnymi celem zabezpieczenia przed wilgocią. Planuje się również wyeksponowanie figury poprzez właściwe dojście do niej oraz uporządkowanie jej najbliższego otoczenia.
Osoba Św. Mikołaja w formie wolnostojących rzeźb występuje rzadko w pejzażu polskich miast i wsi. Dlatego tym bardziej powinniśmy pamiętać o zachowaniu w krajobrazie ziemi bodzentyńskiej wyobrażenia tego lubianego przez wszystkich Świętego – z trzema dziewczętami na łódce płynącymi ku lepszej przyszłości!
Dr hab. prof. UJK Urszula Oettingen
Fot. z 1918 r. ze zbiorów Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości; pozostałe fot. Urszula i Mirosław Oettingen, wśród nich fot. z 2012 r. (z drzewami), z sierpnia 2017 r. i aktualne.
