Od 1998 r. dzień 27 września obchodzony jest na mocy Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej jako Święto Polskiego Państwa Podziemnego.
Polskie Państwo Podziemne działało w latach 1939-1945 na terenach okupowanych przez Niemcy i Związek Sowiecki. Jego początkiem było utworzenie 27 września 1939 r. w Warszawie pierwszej konspiracyjnej organizacji niepodległościowej Służby Zwycięstwu Polski, która w listopadzie 1939 r. została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w lutym 1942 r. w Armię Krajową. W ramach jego struktur powadzono bieżącą walkę z okupantami – niemieckim oraz sowieckim. Równolegle przygotowywano plany wybuchu powstania powszechnego.
Polskie Państwo Podziemne posiadało pion cywilny i wojskowy. Ich najważniejszym zadaniem było utrzymanie prawnej ciągłości państwa. Kierowane było przez władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie: prezydenta (był nim do lipca 1945 r. Władysław Raczkiewicz), rząd z premierem, którym był Władysław Sikorski, a od lipca 1943 do listopada 1944 r. Stanisław Mikołajczyk. Funkcję Naczelnego Wodza od listopada 1939 r. do czerwca 1945 r. pełnili kolejno: Władysław Sikorski, Kazimierz Sosnkowski, Tadeusz Komorowski, Władysław Anders.
Podziemnym parlamentem, reprezentującym największe stronnictwa polityczne, był w latach 1940-1943 Polityczny Komitet Porozumiewawczy, od 1943 do 1944 r. Krajowa Rada Polityczna, a od 1944 r. do końca wojny – Rada Jedności Narodowej. Delegat Rządu RP na Kraj kierował zakonspirowanym aparatem administracji cywilnej.
Armia Krajowa stanowiła siłę zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego, działającą na okupowanych terenach. W momencie maksymalnej zdolności bojowej liczyła blisko 400 tys. żołnierzy. Była częścią Polskich Sił Zbrojnych i podlegała Naczelnemu Wodzowi. W 1944 r. Okręg Radomsko-Kielecki AK „Jodła” należał do największych i podejmujących najliczniejsze akcje bojowe.
W szczytowym momencie na jego obszarze do AK należało ok. 60 tys. osób.
Na terenie Gminy Bodzentyn znajdują się miejsca upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej. Pamiętamy o nich podczas najważniejszych świąt państwowych, ale również w dniach, które od niedawna znalazły się w polskim kalendarzu historycznym. Dla przypomnienia i uczczenia Święta Polskiego Państwa Podziemnego członkowie Stowarzyszenia Siekierno Nasza Ojczyzna zapalili symboliczne znicze pod pomnikiem Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu „Jodła” poległych na Wykusie w 1943 r., przy kościele w Bodzentynie; w Wilkowie przy pomniku żołnierzy oddziału AK „Wybranieccy” oraz na Sieradowskiej Górze – przy tablicy i krzyżu w miejscu zgrupowania i ostatnich walk oddziału AK „Jędrusie” w 1944 r.
Polskie Państwo Podziemne stanowiło wyjątkową formę ciągłości państwa w okupowanej Europie. Działało dzięki zaangażowaniu tysięcy osób cywilnych i wojskowych. Podtrzymywało polityczne struktury administracyjne i pamięć o Rzeczypospolitej Polskiej.
Cześć Bohaterom poległym za wolność Ojczyzny!
Urszula Oettingen
Fot. Urszula i Mirosław Oettingen
